Die Byderhand-Pionierskoolprojek is op 30 Augustus 2018 luisterryk bekendgestel met die opening van die multisensoriese tuin by die Pionierskool.
Byderhand, ʼn interdissiplinêre kreatiewe en navorsingprojek, bied interaktiewe leeservarings waardeur plek en literatuur op ‘n nuwe manier ervaar kan word. Die projek in samewerking met die Pionierskool vir Siggestremdes, bestaan uit drie dele, naamlik Pionierstories, Tuinverse en Karootuinverse. Skrywers en kunstenaars in die projek sluit bekende digters, asook leerders, oudleerders en personeel van die Pionierskool in.
Met die projek by die Pionierskool het die span spesifiek navorsing gedoen om te verseker dat die projek toeganklik is vir visueelgestremde persone. Om in dié doel te slaag, word ʼn kombinasie van media gebruik. Al die stories en gedigte is opgeneem en kan via slimfone of tablette ervaar word. Dit is hierdie ouditiewe komponent wat die Byderhandprojek so toeganklik maak vir visueel gestremdes, soos dit ook duidelik blyk uit die entoesiastiese ontvangs van die projek.
Die konkrete en digitale koppelvlakke (“interfaces”) bestaan uit braille-instruksies, bordjies met QR-kodes en ʼn digitale koppelvlak waarin van spraaktegnologie gebruik gemaak word. Die koppelvlakontwerpe is die werk van Gustaf Tempelhoff, die multimedia-ontwerper in die span. Gustaf doen sy sy meestersgraadstudie in Grafiese Ontwerp binne die projek. Die brailledrukwerk is deur die Pionierdrukkery gedoen.
Tuinverse: Besoekers kuier onder skadubome by die multisensoriese tuin. Regs is bordjies wat die tuinverse aandui en plantinligting verskaf.
Die multisensoriese tuin op die skoolterrein is ontwikkel deur die Pionierskool en Hoërskool Brackenfell as deel van die ATKV se Handevatprojek, en afgerond in samewerking met die Karoo Woestyn Nasionale Botaniese Tuin, Afrikaans.com en Byderhand. Die tuin bied aan leerders ʼn besondere multisensoriese ervaring: die plante in die tuin is gekies met die fokus op reuk en tas; die paadjies is uitgelê met verskillende teksture; buitelug-musiekinstrumente van herwonne materiaal nooi die leerders uit om saam te speel en musiek te maak, en ʼn muurskildery deur Afrikaans.com, met idiome wat met klank te doen het, rond die tuin af. Byderhand se bydrae tot die multisensories tuin is 10 tuinverse en kinderverse deur William Rowland, Hans du Plessis, Bernard Odendaal, Daniel Hugo, Floris A. Brown en Franci Greyling. Van die verse word aangevul deur musiekverwerkings, vertalings en tipografiese animasies sodat die leerders werk op ʼn verskeidenheid maniere kan ervaar.
Pionierstories: Links luister Reinette Popplestone en Rouxné van der Westhuizen in Blindiana Barista na Reinette se storie. Regs is een van die Pionierstoriebordjies op die skoolterrein.
Die tweede gedeelte van die projek, Pionierstories, is geskryf en vertel deur leerders, oudleerders en personeel van die Pionierskool sowel as visueelgestremde persone van die Worcestergemeenskap. Hierdie stories kan ervaar word in Blindiana Barista, ʼn koffiewinkel, by die Innovation for the Blind (Instituut vir die Blindes) in Worcester. Skrywers in dié projek het ʼn gesellige bekendstellingsgeleentheid in Blindiana Barista bygewoon. Joseph Matheatau, koffiewinkel se blinde barista, se vertelling is deel van die storieversameling. Die Pionierstories is ook op die skoolterrein aangebring by die plekke waar die verhale afspeel, sodoende bied dit aan die leerders ʼn plekspesifieke en konkrete ervaring.
Karootuinverse: Links verduidelik Werner Voigt, kurator van die botaniese tuin, een en ander oor die beplande brailleroete. Regs waaier die wolke oor die tuinlandskap.
ʼn Derde gedeelte van die projek in Worcester word samewerking met die Karoo Woestyn Nasionale Botaniese Tuin onderneem. Digters met ʼn verbintenis met Worcester en die Breëriviervallei is genooi om gedigte oor die omgewing te skryf. Hierdie gedigte word deel van die nuwe brailleroete wat tans in die tuin ontwikkel word. Die gedigte deur 10 skrywers waar onder Diana Ferrus, William Rowland, Daniel Hugo en David Kramer is o.a. vertaal in Engels, Portugees en Duits. Hierdie projek is tydens ʼn skemerkelk-geleentheid in die botaniese tuin bekendgestel waartydens gaste na die gedigte soos voorgelees deur die digters, geluister het. Die gaste was dit eens dat die kombinasie van karoolandskap en die gedigte ʼn besondere ervaring vir besoekers aan die tuin sal bied.
Hierdie uitdagende projek was en is steeds vir die Byderhandspan ʼn besondere verrykende ervaring en die projek sal deel bly van die vakgroep Skryfkuns se voortgesette navorsing en gemeenskapsbetrokkenheid.
“Byderhand” word onderneem binne die Navorsingseenheid Tale en Literatuur in die Suid-Afrikaanse konteks, Noordwes-Universiteit, Potchefstroomkampus. Die projek is ʼn goeie voorbeeld van ʼn skeppende projek in die digitale humaniora (Digital Humanities).
- Franci Greyling – September 2018
Die afgelope April het ons die geleentheid gehad om ‘n kongres in Galway by te woon en terselfdertyd met verskeie plekspesifieke woordkunsprojekte in die dorp en omgewing kennis te maak.
